आरोग्यासाठी कोणतं तेल वापरावं? सूर्यफूल, सरकी अशा बियांपासून बनवलेलं तेल चांगलं की वाईट?

अलीकडच्या काळात फिटनेस, आरोग्यपूरक जीवनशैली याविषयी जगभरात जागरुकता निर्माण होताना दिसते आहे. ह्रदयविकार, मधुमेह, कर्करोग यासारखे गंभीर आजार सर्वत्र मोठ्या प्रमाणात आढळू लागल्यानं आहार-विहाराविषयी संशोधन, चर्चा होत आहे

याच चर्चेतला एक महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे खाद्यतेल. वेगवेगळ्या जाहिरातींमधूनही अमुक प्रकारचे तेल कसं हृदयासाठी, आरोग्यासाठी चांगलं हे सांगितलं जातं. पण खरंच खाद्यतेलामुळे आरोग्यावर दीर्घकालीन परिणाम होतो का? खाद्यतेलाचे फायदे काय असतात आणि तोटे काय असतात? नेमकं कोणतं खाद्यतेल वापरावं? खाद्यतेलामुळे गंभीर आजार कसे दूर ठेवता येतात? तेलबियांचं काय महत्त्वं असतं?

या महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरं आपण या लेखातून जाणून घेऊया.

कॅनोला (एक प्रकारच्या बिया) आणि सूर्यफूल तेल यासारख्या तेलबियांपासून मिळणाऱ्या तेलांच्या आरोग्यावर होत असलेल्या अपायकारक परिणामांबद्दल अलीकडच्या काळात वादग्रस्त दावे केले जात आहेत. या दाव्यांमध्ये खरोखरंच काही तथ्य आहे का?

तुमच्या स्वयंपाकघरातही तुम्ही सूर्यफूल तेल, कॅनोला तेल वापरत असाल. या बियांपासून मिळणाऱ्या तेलांचा वापर स्वयंपाकासाठी किंवा सॅलडवर वरून घेण्यासाठी होतो. हे तेल जगभरात लोकप्रिय आहेत.

मात्र गेल्या काही वर्षांमध्ये बियांपासून तयार केल्या जाणाऱ्या तेलावर असंख्य सोशल मीडिया पोस्टमधून टीका केली जात आहे. त्यात लोक दावा करत आहेत की या प्रकारातीलतेलं विषारी, आरोग्याला हानिकारक आहेत आणि त्यामुळे आपल्या आरोग्याचं नुकसान होतं आहे.

टीकाकारांनी तर काही तेलांना 'द हेटफूल एट' (द्वेषमूलक आठ) असं टोपणनाव दिलं आहे. तेलबियांपासून तयार होणाऱ्या आठ प्रकारच्या तेलांच्या संदर्भाने हे टोपणनाव दिलं आहे.

यात कॅनोला, मका (कॉर्न), सरकीचं तेल (कापसाच्या बियांंचं तेल), द्राक्षाच्या बिया (ग्रेपसीड), तांदळाचा कोंडा (राईस ब्रान), सूर्यफूल (सनफ्लॉवर) आणि करडई (सॅफ्लॉवर) या तेलांचा समावेश आहे.

या खाद्यतेलांमुळे ह्रदयविकार आणि टाईप-2 मधुमेह होत असल्याचं टीकाकारांचं म्हणणं आहे. पण यामध्ये किती तथ्य आहे?

या खाद्यतेलांचा हृदयाच्या आरोग्याशी संबंध आहे का?

अलीकडच्या काळात, तेलबियांपासून तयार होणाऱ्या खाद्यतेलांवर होणारी टीका या तेलांमध्ये मोठ्या प्रमाणात असलेल्या ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडमुळे होत आहे.

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड हे शरीराला आवश्यक असणारे फॅटी ॲसिड असतात. याचा अर्थ आपल्याला त्यांची आवश्यकता असते, मात्र आपलं शरीर त्याची निर्मिती करू शकत नाही.

गेल्या काही वर्षांमध्ये काही वैज्ञानिक युक्तिवाद करत आहेत की, ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडमुळे दीर्घकाळासाठी इन्फ्लेमेशन होऊ शकतं. (यामुळे ह्रदयविकार आणि कर्करोगासारखे गंभीर आजार होण्याचा धोका वाढू शकतो)

मात्र, नियंत्रित स्वरुपाच्या चाचण्यांमधून असं आढळून आलं आहे की, ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडमुळे इन्फ्लेमेशन वाढत नाही, असं डारिउश मोझाफरियन म्हणतात. ते अमेरिकेतील मॅसेच्युसेट्समधील टफ्ट्स विद्यापीठातील फूड इज मेडिसिन इन्स्टिट्यूटचे प्राध्यापक आणि संचालक आहेत.

"नवीन संशोधनातून असं दिसतं की, ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडमुळे लिपॉक्सिनसारख्या अद्भूत नैसर्गिक रेणूंची वाढ होते. या रेणूंचे शरीरावर जबरदस्त अँटि-इन्फ्लेमेटरी परिणाम होतात," असं मोझाफरियन म्हणतात.

अलीकडच्या काळात झालेल्या संशोधनात, अमेरिकेतील 2 लाखांहून लोकांच्या आहाराचा आणि आरोग्याचा जवळपास 30 वर्षे अभ्यास करण्यात आला.

त्यात संशोधकांना अभ्यासादरम्यान आढळलं की, ज्या लोकांनी वनस्पती तेल (तेलबियांपासून तयार होणाऱ्या तेलांसह) अधिक प्रमाणात आहारात घेतलं किंवा त्याचं सेवन केलं त्यांचा हृदयविका आजार किंवा कर्करोगानं मृत्यू होण्याची शक्यता कमी होती.

दुसऱ्या बाजूला असं दिसून आलं की जे लोक अधिक प्रमाणात बटर किंवा लोणी खातात त्यांचा मृत्यू होण्याची शक्यता अधिक होती.

ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडचा आपल्या आरोग्यावर काय परिणाम होतो, हे पाहणारे अनेक निरीक्षणात्मक अभ्यास आहेत. या अभ्यासांमध्ये वैज्ञानिक आहार आणि आरोग्याचा डेटा, माहिती लक्षात घेतात आणि त्या दोघांमधील संबंध शोधतात.

मात्र, काही निरीक्षणात्मक अभ्यास लोक काय खातात याच्या लोकांनीच दिलेल्या माहितीवर अवलंबून असतात, असं मॅटी मार्कलुंड म्हणतात. ते अमेरिकेतील जॉन्स हॉपकिन्स ब्लूमबर्ग स्कूल ऑफ पब्लिक हेल्थमध्ये मानवी पोषण या विषयाचे सहाय्यक प्राध्यापक आहेत.

ते पुढे म्हणतात की, ही अडचणीची बाब ठरू शकते, कारण लोक त्यांच्या आहाराबद्दल, आहाराच्या सवयींबद्दल माहिती सांगताना विसरू शकतात, गफलत करू शकतात किंवा अगदी सर्वच खरं सांगतील असं नसतं.

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडचं सेवन मोजण्याचा आणखी एक मार्ग म्हणजे एखाद्या व्यक्तीच्या आहारातील वैयक्तिक घटकांमधील सरासरी प्रमाण आणि वैयक्तिक घटक मोजणं.

अर्थात, मार्कलुंड पुढे म्हणतात की किती प्रमाणात किंवा किती खाल्लं आहे याबद्दल लोक ज्या प्रमाणात सांगतात ते प्रमाण नक्की किती आहे हे समजून घेणं कठीण ठरू शकतं.

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडच्या आपल्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांची तपासणी करणारे असंख्य अभ्यास लिनोलिक ॲसिडवर केंद्रित आहेत.

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड तेलबियांपासून तयार होणाऱ्या तेलांमध्ये जास्त प्रमाणात असतं. त्यामुळे आपल्या रक्तातील 'वाईट' एलडीएल कोलेस्ट्रॉल कमी होतं, असं आढळून आलं आहे.

2019 च्या एका अभ्यासात मार्कलुंड यांनी जवळपास 30 निरीक्षणात्मक अभ्यासांमध्ये सहभागी झालेल्या लोकांच्या रक्तातील फॅटी अॅसिडच्या पातळीवर लक्ष केंद्रित केलं. यातील काही अभ्यासांमध्ये तर लोकांचा 30 वर्षांपर्यंत पाठपुरावा करण्यात आला होता.

यात मार्कलुंड यांनी पाहिलं की, किती लोकांना ह्रदयविकार झाला आणि त्यामुळे किती जणांचा मृत्यू झाला. त्यांना या अभ्यासातून असं आढळलं की ज्या लोकांच्या रक्तात लिनोलिक अॅसिडचं प्रमाण सर्वाधिक होतं, त्यांना हृदयविकार होण्याचा धोका सर्वात कमी होता.

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड आणि हृदयाचं आरोग्य यासंदर्भात थोडा गोंधळ आहे असं ख्रिस्तोफर गार्डनर म्हणतात. ते अमेरिकेतील स्टॅनफोर्ड प्रीव्हेन्शन रिसर्च सेंटरमध्ये न्युट्रिशन स्टडीजचे संचालक आहेत.

यातील काही गोंधळ, रक्त गोठवण्याच्या प्रक्रियेतील ओमेगा-6 च्या भूमिकेमुळे आहे. गार्डनर त्याबाबतीत म्हणतात की, लोक चुकून याचा संबंध फक्त हृदयविकाराचा धक्का आणि स्ट्रोक यांच्याशी जोडतात.

ते म्हणतात की, ओमेगा-3 मुळे रक्त पातळ होते. "जर तुमच्या हाताला जखम झाली असेल, तर तुम्हाला त्यातून होणारा रक्तस्त्राव गोठावा असं वाटेल. तुम्हाला या बाबतीत संतुलनाची आवश्यकता असते."

दरम्यान, 2019 मध्ये 30 लोकांच्या अभ्यासाचं विश्लेषण केल्यानंतर वैज्ञानिकांनी असा निष्कर्ष काढला की ज्या लोकांच्या रक्तात लिनोलिक अॅसिडचं प्रमाण जास्त आहे, अशांना हृदयविकाराचा झटका 7 टक्के कमी असण्याची शक्यता असते.

"लिनोलिक ॲसिड, हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यासाठी कदाचित कोलेस्ट्रॉलमध्ये सुधारणा करू शकतं, तसंच ग्लुकोजचा चयापचय देखील सुधारू शकतं. त्यामुळे टाईप 2 मधुमेह होण्याचा धोका कमी होतो," असं मार्कलुंड म्हणतात.

बियांपासून मिळणारं तेल आणि 3:6 चं गुणोत्तर

तेलबियांपासून मिळणाऱ्या खाद्यतेलावर होणारा आणखी एक होणारा आरोप म्हणजे ओमेगा-3 च्या तुलनेत ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड अधिक प्रमाणात खाणं हानिकारक असतं.

पाश्चात्य जगात, एकूण उर्जेच्या सेवनात ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडचं प्रमाण जवळपास 15 टक्के असतं. सरासरी माणसामधील ओमेगा-3 आणि ओमेगा-6 चं गुणोत्तर किंवा प्रमाण 50:1 पर्यंत असू शकतं. मात्र, एका अभ्यासानुसार, हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यासाठी ते 4:1 असलं पाहिजे.

जागतिक आरोग्य संघटनेनं 2022 मध्ये घेतलेल्या एका आढाव्यात आणि मेटा-विश्लेषणात असं दिसून आलं की ओमेगा 6:3 चं अधिक गुणोत्तर किंवा प्रमाण जास्त असल्यास त्यामुळे संज्ञात्मक घसरण आणि अल्सरेटिव्ह कोलायटीस (आतड्यांचा विकार) होण्याचा धोका अधिक असतो.

दुसऱ्या बाजूला ओमेगा 3:6 गुणोत्तर किंवा प्रमाण अधिक असल्यास नैराश्याचा धोका 26 टक्क्यांनी कमी होतो.

एकंदरितच जागतिक आरोग्य संघटनेच्या अभ्यासात सहभागी झालेल्या वैज्ञानिकांनी निष्कर्ष काढला की तेलबियांमधून मिळणाऱ्या खाद्यतेलाद्वारे ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडचं अतिसेवन केल्यामुळे आजार होण्याचा आणि मृत्यूचा धोका वाढण्याची शक्यता कमी आहे.

मात्र त्यांचं म्हणणं आहे की, या संदर्भात अधिक उच्च दर्जाच्या संशोधनाची आवश्यकता आहे.

मात्र काही वैज्ञानिकांचा याबाबत युक्तिवाद आहे की, ओमेगा-3 च्या तुलनेत तुम्ही ओमेगा-6 चं सेवन करू नये. मार्कलुंड म्हणतात की, ओमेगा-6 चं सेवन कमी करण्यापेक्षा तुम्ही ओमेगा-3 चं सेवन वाढवणं चांगलं ठरेल. कारण दोन्ही फॅटी ॲसिडचा आरोग्याशी संबंध आहे.

बियांपासून मिळणाऱ्या खाद्यतेलावर प्रक्रिया कशी केली जाते?

बियांपासून मिळणाऱ्या खाद्यतेलावर होणारी प्रक्रिया इतर खाद्यतेलांपेक्षा वेगळी असते. यात वनस्पतींच्या बियांपासून तेल काढलं जातं. या बियांमधून तेल काढताना हेक्झेन (कच्च्या तेलापासून निर्मित असलेलं रसायन)चा वापर केला जातो, यासंदर्भात काही चिंता आहेत.

मात्र, या प्रक्रियेमुळे काही समस्या उद्भवू शकतात असं दाखवणारे फारसे पुरावे नाहीत.

काही पुराव्यांमधून असं दिसून येतं की हेक्झेनचा संबंध अनेक आजार किंवा आरोग्याच्या समस्यांशी असू शकतो, मात्र बियांमधून तेल काढल्यानंतर त्या तेलाचा वास दूर केला जातो आणि त्यात असलेले अतिरिक्त घटक काढून टाकण्यासाठी तेलाचं ब्लिचिंग केलं जातं म्हणजे त्यावर रासायनिक प्रक्रिया केली जाते.

"वैज्ञानिक म्हणतील की हेक्झेनचा अन्न प्रक्रियेतील वापर ही सामान्य बाब आहे आणि खाद्य तेलाचा वास काढून टाकल्यामुळे आणि ब्लिचिंग केल्यामुळे संभाव्य हानिकारक संयुगं काढून टाकली जातात," असं गार्डनर म्हणतात.

कोल्ड-प्रेस्ड प्रक्रियेद्वारे बियांमधून तेल काढण्यात आल्यास वर उल्लेखलेली प्रक्रिया पूर्ण टाळली जाते. कारण त्यात बियांवर दाब देऊन, त्या पिळून त्यातून तेल काढलं जातं. मात्र या प्रक्रियेमुळे उत्पादन खर्च वाढल्यानं खाद्यतेलाची किंमत वाढते.

बियांमधून काढण्यात आलेल्या खाद्यतेलामुळे ट्युमरची वाढ होते?

ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडचे आपल्या आरोग्यासाठी असलेल्या संभाव्य फायदे दाखवणारं भरपूर संशोधन असतानादेखील, संशोधकांना अलीकडेच आढळून आलं की ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडमुळे स्तनाचा विशिष्ट प्रकारचा कर्करोग होण्यास चालना मिळू शकते.

या निष्कर्षामुळे ओमेगा-6 सेवनाचा इतर रोगांवर होणाऱ्या परिणामावरही प्रभाव पडू शकतो.

कर्करोगाच्या पेशी वाढीसाठी आणि संख्या वाढवण्यासाठ इंधन किंवा ऊर्जा म्हणून पोषक तत्वांचा वापर करतात. मात्र, आतापर्यंत यात ओमेगा-6 फॅटी ॲसिडच्या भूमिकेबद्दल मर्यादित संशोधन उपलब्ध होतं.

मात्र यावर्षी मार्च महिन्यात प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात आढळून आलं की, लिनोलिक अॅसिडमुळे, एक ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड, ज्या रुग्णांना ट्रिपल निगेटिव्ह ब्रेस्ट कॅन्सर (टीएनबीसी) आहे, अशा रुग्णांमध्ये कर्करोगाच्या पेशींची वाढ होण्यास आणि त्यांची संख्या वाढण्यास मदत होते, अशा प्रकारची व्यवस्था आढळून आली.

हा रोगाचा सर्वाधिक आक्रमक उप-प्रकार आहे आणि तो लक्ष्यानुसार केल्या जात असलेल्या थेरेपींना चांगला प्रतिसाद देत नाही.

आधीच्या अभ्यासांमधून असं दिसून येतं की, ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड किंवा जोखमीत वाढ होण्याशी कोणताही संबंध नाही, असं निकोलास कौंडुरोस म्हणतात. ते न्यूयॉर्कमधील विल कॉर्नेल मेडिसिन रिसर्च सेंटरमध्ये पोस्टडॉक्टरल संशोधक आहेत.

ते म्हणतात की, या अभ्यासांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचे असंख्य उप-प्रकार लक्षात घेतलेले नाहीत. सर्व प्रकारात ते रुग्णांच्या आजारातून वाचण्याच्या आणि पूर्वलक्षणांच्या संदर्भात आणि ते थेरेपीला कसे प्रतिसाद देतील याबाबत फरक आहे.

कौंडुरोस म्हणतात की, ट्रिपल निगेटिव्ह ब्रेस्ट कॅन्सर (टीएनबीसी) बहुतांश ओमेगा-6 लिनोलिक ॲसिडला सर्वाधिक प्रतिसाद देतो.

संशोधकांच्या टीमबरोबर कौंडुरोस यांनी प्रयोगशाळेत शोधून काढलं की, जेव्हा ओमेगा-6 दिलं जातं, तेव्हा टीएनबीसीच्या पेशी, ट्युमरच्या वाढीशी आणि प्रगतीशी निगडीत असलेल्या प्रथिनाच्या संयुगाला सक्रिय करतात.

स्तनाच्या कर्करोगाच्या उपप्रकाराच्या तुलनेत टीएनबीसी ट्युमरमध्ये आणखी एक प्रथिन जास्त प्रमाणात आढळलं. ते प्रथिन संपूर्ण शरीरात आणि पेशींमध्ये जिथे आवश्यकता असेल किंवा जिथे ते असायला हवं बरोबर तिथेच फॅटी ॲसिड आणि लिपिड्स घेऊन जातं.

कौंडुरोस सांगतात की, ओमेगा-6 बरोबर ही प्रथिनं, लठ्ठपणा आणि टाईप 2 मधुमेहासारख्या गंभीर आजारांच्या बाबतीत देखील महत्त्वाची असू शकतात.

कौंडुरोस म्हणतात, या संशोधनामुळे टीएनबीसीच्या रुग्णांसाठीच्या उपचारासाठीच्या पर्यायांची माहिती मिळू शकते. मात्र त्याचे प्रत्येकावरच व्यापक परिणाम होतील असं नाही.

ते म्हणतात, "ओमेगा-6 फॅटी ॲसिड एका कारणासाठी आवश्यक आहेत, हे लक्षात ठेवणं महत्त्वाचं आहे. जर तुम्ही त्याचं सेवन पूर्ण बंद केलं, तर त्यामुळे तुम्हाला हानिकारक दुष्परिणामांना तोंड द्यावं लागू शकतं."

कोणत्या बियांपासून बनलेलं खाद्यतेल वापरावं?

कॅनोला आणि सोयाबीन सारख्या बियांपासूनच्या खाद्यतेलांवर इतर खाद्यतेलांपेक्षा जास्त अभ्यास करण्यात आला आहे. त्यामुळे त्यासंदर्भात अधिक भक्कम पुरावा आहे.

मोझाफरियन म्हणतात, "या प्रत्येकात निरोगी चरबीचं संतुलित मिश्रण असतं. त्यात मोनोसॅच्युरेटेड फॅट, ओमेगा-6 पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅट आणि ओमेगा-3 पॉलीसॅच्युरेटेड फॅट यांचा समावेश असतो."

मोझाफरियन पुढे म्हणतात, कॅनोला तेलाचे अँटि-इन्फ्लेमेटरी परिणाम समानच असतात आणि ऑलिव्ह तेलापेक्षा ते रक्तातील कोलेस्ट्रॉलच्या पातळीत चांगली सुधारणा करतं. ऑलिव्ह तेल हे दीर्घकाळापासून खाद्यतेलांमध्ये आरोग्यासाठी सर्वात चांगलं खाद्यतेल मानलं जातं.

27 चाचण्यांच्या एका मेटा-विश्लेषणात असं आढळून आलं आहे की, सूर्यफूल तेल आणि सॅच्युरेटेड फॅटच्या तुलनेत कॅनोला तेलामुळे 'एलडीएल कोलेस्ट्रॉल' लक्षणीयरित्या कमी होतं. तर दुसऱ्या एका चाचणीत असं आढळलं की त्यामुळे शरीराचं वजन नाट्यमयरित्या कमी होतं, विशेषकरून टाईप 2 मधुमेह असल्यांच्या बाबतीत.

"कॅनोला तेलामुळे रक्तातील कोलेस्ट्रॉल पातळीसंदर्भात उत्तम फायदे होतात आणि तसंच त्यामुळे माफक प्रमाणात वजनदेखील कमी होतं. कॅनोला तेलातील निरोगी चरबीमुळे, विशेषकरून ओमेगा-6 पॉलीसॅच्युरेटेड फॅटमुळे रक्तातील ग्लुकोजची पातळी, इन्सुलिन प्रतिरोध आणि इन्सुलिनचं उत्पादन यातदेखील सुधारणा होते," असं मोझाफरियन म्हणतात.

सॅच्युरेटेड फॅटच्या तुलनेत सोयाबीन तेलामुळे कोलेस्ट्रॉलच्या पातळी सुधारणा होते असं दिसून आलं आहे. एका अभ्यासात आढळलं की, जे लोक सोयाबीन तेलाचा वापर करतात त्यांच्यात सर्व कारणांमुळे मृत्यूचा धोका कमी होता. दररोज सेवन केलेल्या प्रत्येक 5 ग्रॅम तेलासाठी 6 टक्के कमी धोका आढळला.

आरोग्यासाठीचं सर्वांत चांगलं खाद्यतेल कोणतं?

"बिया या निसर्गानं दिलेल्या सर्वात पौष्टिक गोष्टींपैकी एक असतात. त्यात आरोग्यासाठी लाभदायी असणाऱ्या फॅटचं एक पॅकेज असतं," असं मोझाफरियन म्हणतात.

न्युट्रिशन सायन्समध्ये इतक्या चांगल्या प्रकारे अभ्यासल्या गेलेल्या गोष्टीला इतकी तीव्र प्रतिक्रिया मिळणं, ही काही वैज्ञानिकांसाठी गोंधळाची बाब आहे. मात्र हा गैरसमज, कदाचित 'आंशिक तथ्यांच्या चुकीच्या मिश्रणामुळे निर्माण होऊ शकतो', असं मोझाफरियन म्हणतात.

उदाहरणार्थ- काहीजण बियांपासून मिळणाऱ्या तेलाचा संबंध अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूड (यूपीएफ) म्हणजे प्रक्रिया केलेल्या अन्नाशी जोडतात. अशा अन्नात अनेकदा बियांपासून मिळालेलं खाद्यतेल वापरलेलं असतं.

विशेषकरून कॅनोला, मका, सोयाबीन आणि सूर्यफूल तेल असतं. गेल्या काही वर्षांमध्ये खूप जास्त प्रमाणात अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूड किंवा प्रक्रिया केलेलं अन्न खाण्यामुळे आरोग्याला निर्माण होणाऱ्या धोक्यांवर प्रचंड लक्ष केंद्रित करण्यात आलं आहे. यात टाईप 2 मधुमेह आणि हृदयविकार होण्याच्या धोक्याचाही समावेश आहे.

"मात्र, हे धोके खूप जास्त प्रमाणात स्टार्च, साखर आणि मिठाचं सेवन, नैसर्गिक अखंड अन्न रचनेचा नाश आणि डझनभर किंवा अगदी शेकडो कृत्रिम अॅडिटिव्ह यामुळे उद्भवतात," असं मोझाफरियन म्हणतात.

गेल्या काही वर्षांमध्ये बियांपासून तयार होणाऱ्या खाद्यतेलाच्या वाढत्या वापराशी लठ्ठपणा आणि मधुमेहाच्या वाढीचा संबंध असल्याचं देखील काहीजणांनी सांगितलं आहे.

"मात्र जर तुम्हाला बियांपासून तयार होणारं खाद्यतेलाचं अधिक सेवन करण्याचा आणि आरोग्याच्या समस्यांशी साधर्म्य किंवा साम्य दाखवायचं असेल तर त्यामागचं कारण म्हणजे आपण असं अन्न खात आहोत ज्यात साखर आणि सोडियमचं खूप जास्त प्रमाण असतं," असं गार्डनर म्हणतात.

ते म्हणतात की, बियांपासून तयार केलेल्या खाद्यतेलाचं घरी सेवन करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, ज्यात अती प्रक्रिया केलेल्या अन्नाचा समावेश नसतो. उदाहरणार्थ, सॅलड किंवा स्टर-फ्राय म्हणजे गरम असलेल्या कमी प्रमाणातील तेलात अन्नपदार्थ तळणं.

"बियांमधून तयार केल्या जाणाऱ्या या खाद्यतेलाच्या युद्धामुळे लोक हे तेल बाजूला टाकत आहेत किंवा त्याचा वापर थांबवत आहेत हे पाहून मला वाईट वाटतं," असं गार्डनर म्हणतात.

अखेरीस, काही वैज्ञानिक बियांपासून तयार होणाऱ्या खाद्यतेलाच्या सेवनाचे आपल्या आरोग्यावर होणारे परिणाम तपासण्यासाठी अधिक कठोर चाचण्या करण्याचे आवाहन करत आहेत.

या पार्श्वभूमीवर मार्कलुंडसह इतर वैज्ञानिकांचा युक्तिवाद आहे की सर्वसामान्य लोकांसाठी रक्तातील कोलेस्ट्रॉल, रक्तातील ग्लुकोज किंवा साखर आणि इन्सुलिनच्या पातळीबाबत फायदे दाखवणाऱ्या चांगल्या दर्जाच्या चाचण्या आधीच उपलब्ध आहेत.

मार्कलुंड म्हणतात, "ओमेगा-6 फॅटी अॅसिड आरोग्यासाठी उत्तम असतात. त्यांच्यामुळे ह्रदयविकार, स्ट्रोक, मधुमेह या आजारांची सुरुवात होण्याचा आणि अगदी सर्व कारणांमुळे होणाऱ्या मृत्यूचा धोका कमी होतो."

(बीबीसीसाठी कलेक्टिव्ह न्यूजरूमचे प्रकाशन.)