အယိုးဒယ - အငြင်းပွား ဘာသာရေးအထွတ်အမြတ်မြို့ကို ‘ဟိန္ဒူ ဗာတီကန်’ အဖြစ်ပြောင်းလဲခြင်း

ချမ်းအေးလွန်းလှတဲ့ မနက်ခင်းတစ်ခုမှာ ယိုဂန်ဒရာ ဂုရုဟာ ရာမအရှင် မွေးဖွားရာနေရာလို့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေယုံကြည်ကြတဲ့လုံခြုံရေးမြှင့် ယာယီဗိမ္မာန်ရှိရာကို သွားပြီးနောက်မှာ မော်တော်ကားနဲ့လူသူ ရှုပ်ရှုပ်ကြားထဲမှာ မျောသွားခဲ့ပါတယ်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းက အယိုးဒယမြို့မှာတော့ ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားတစ်ပါးဖြစ်တဲ့ ရာမအရှင်အတွက် ဒေါ်လာ ၂၁၇ သန်း အကုန်အကျခံဆောက်လုပ်ထားတဲ့ ကျောင်းဆောင်ကြီးဆီကို သွားတဲ့ စင်္ကြံ ရှိနေပါတယ်။

သဲကျောက်အမိုးခုံးဂိတ်တွေရှိရာ ဒီမြို့ဟာ ဟိန္ဒူဘုရားဖူးတွေ လာကြတဲ့အချက်အခြာနေရာဖြစ်ပြီး မြို့နောက်ခံမှာလည်း ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေအပြည့်နဲ့ပါ။

ဒေါ်လာသန်းထောင်ချီ အကုန်အကျခံ ပြုပြင်မယ့် စီမံကိန်းကြောင့် မြို့ဟာ မြေတူးစက်နဲ့ မြေလှန်ခံရပြီး ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးခေါင်းဆောင်အချို့အပြောအရ ‘‘ဟိန္ဒူ ဗာတီကန်’’အဖြစ် ပြောင်းလဲဖို့ ပြင်ဆင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။

မစ္စတာ ဂုရုဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းက မက်ဒရာပရာဒေ့ရှ်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ မိုရေးနာ ခရိုင်ထဲက ကျေးရွာတစ်ရွာကနေ အယိုးဒယကို မိသားစုဝင် နှစ်ဒါဇင်နဲ့အတူ ၁၄ နာရီကြာအောင် ဘတ်စ်ကားစီး ခရီးနှင်လာခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။

‘‘ဘဝင်ခိုက်လောက်စရာကျောင်းတော်အသစ်ရတော့မှာမို့လို့ ကျွန်တော်တို့ သိပ်ကို ပျော်မိတယ်။ ဟိန္ဒူတွေ လွတ်လပ်မှုသဘောကို ခံစားရပြီး နိုးကြွလာတာနဲ့တူတယ်။ အရင်တုန်းကတော့ ကျွန်တော် တို့ ဖိနှိပ်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ယုံကြည်ထားတာကိုး’’ လို့ သူက ကျွန်တော့်ကို ပြောပါတယ်။

အခုတစ်ပတ်အတွင်း မှာတော့ ဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒြာမိုဒီဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲ အငြင်းပွားစရာအဖြစ်ဆုံး ဘာသာရေးအထွတ်အမြတ်နေရာတွေထဲက တစ်ခုမှာ ၁၆ ရာစုနှစ်တုန်းကရှိခဲ့တဲ့ ဗလီအစား ကျောင်းတော်ကို ဖွင့်ပြီး ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးသမားတွေ ဆယ်စုနှစ်ချီကြာအောင် တောင်းဆိုခဲ့တာကို ဖြည့်ဆည်းဖို့ရှိနေပါတယ်။

၁၉၂၂ ခုနှစ်မှာ ဟိန္ဒူလူအုပ်တွေဟာ ရာမကျောင်းတော် အပျက်အစီးတွေပေါ်မှာ မွတ်ဆလင် ကျူးကျော်သူတွေက ဗလီကို ဆောက်လုပ်ခဲ့တယ်လို့ဆိုပြီး ဘာဘရီ ဗလီကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခဲ့ပါတယ်။ ဒီဖြစ်ရပ်ကြောင့် နိုင်ငံတဝန်း အကြမ်းဖက်အဓိကရုဏ်းတွေပေါ်ခဲ့ပြီး အသက်ပေါင်း ၂၀၀၀ နီးပါးသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

ဗလီကို ဖြိုချတာဟာ ‘‘တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းချိုးဖောက်မှု’’ တစ်ခုလို့ အတိအလင်းပြောခဲ့ပေမဲ့ အဲဒီမြေနေရာကို ဟိန္ဒူတွေပိုင်ဆိုင်တယ်လို့ အိန္ဒိယ တရားရုံးချုပ်က ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီနောက်မှာတော့ ဒီနေရာကို အရင်းခံပြီးဖြစ်တဲ့ ဟိန္ဒူနဲ့ မွတ်ဆလင်ကြားက ပိုင်ဆိုင်မှုအငြင်းပွားမှုမုန်တိုင်းလည်း အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။ (တရားရုံးဟာ မွတ်ဆလင်တွေကိုတော့ ဗလီတစ်ခုထပ်မံဆောက်လုပ်နိုင်ဖို့ အယိုးဒယမှာ မြေကွက်တစ်ခုကို ပေးခဲ့ပါတယ်။)

မစ္စတာမိုဒီကတော့ သူရဲ့ ဘရာအီယာ ဂျာတာနာပါတီ(ဘီဂျေပီ)ဟာ ၃ ကြိမ်ဆက်တိုက်အနိုင်ရ နိုင်ခြေရှိတဲ့ အထွေထွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် လပိုင်းအကြာမှာပဲ အယုဒ္ဓယက အဲဒီကျောင်းတော်ကို ဖွင့်လှစ်မှာ ပါတယ်။ ကျောင်းတော်အသစ်ဟာ ‘‘နိုင်ငံကို စည်းလုံးညီညွတ်’’ စေလိမ့်မယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အိန္ဒိယအကြီးတန်းဝန်ကြီး ရာ့ဂျနာသ် ဆင်းကလည်း ဒီကျောင်းတော်ဟာ ‘‘အိန္ဒိယရဲ့ ယဥ်ကျေးမှုဆိုင်ရာရှင်သန်မှုနဲ့အမျိုးသားဂုဏ်ဒြပ်ကို ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ပေးမှုရဲ့ အစ ဖြစ်စေမယ်’’ လို့ ယုံကြည်တဲ့အကြောင်းပြောပါတယ်။

အကဲခတ်တွေကတော့ ဖွင့်ပွဲဟာ ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုအပိုင်းထက် နိုင်ငံရေးဗျူဟာဘက်ကို ပိုပြီး ဦးတည်သွားစေဖို့ အချိန်ကိုက်ဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်မှာ ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးအရှိန် အဟုန်ကို ဆောက်တည်မှုဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ကျောင်းတော်တစ်ဆောင် ဆောက်လုပ်မှုဟာ ဘီဂျေပီ ပါတီအနေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရေးမှာ သူ့ထက်ကဲတဲ့နေရာရောက်အောင် ဦးတည်သွားစေတဲ့ အကြောင်းအရင်းဖြစ်စေတယ်လို့လည်း အကဲခတ်တွေက ပြောပါတယ်။

‘‘ရာမအရှင်ဟာ တဲထဲမှာပဲ ဘဝကို ရင်ဆိုင်ကျော်ဖြတ်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက်မှာ အခုတော့ ရသင့်တဲ့ ကျောင်းဆောင်ကိုရရှိပြီ။ ကျွန်တော်တို့အားလုံးရဲ့ စိတ်ရှည်သည်းခံနိုင်စွမ်းကို စမ်းသပ်မှု ဖြစ်ခဲ့တာပေါ့’’ လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် ၃ ခုအတွင်း ရာမရုပ်ထုတစ်ခုထားရှိရာ ယာယီနတ်ကွန်းကို စောင့်ရှောက်တဲ့ အသက် ၈၆ နှစ်အရွယ် ဦးဆောင်ဆရာ ဆက်ယန်ဒရာ ဒက်စ်ကပြောပါတယ်။

ကျောင်းတော်အသစ်ကတော့ ကြီးမားခမ်းနားလွန်းလှပါတယ်။ ဧက ၇၀ ရှိတဲ့မြေနေရာပေါ်မှာ ၇.၂ ဧက ရှိတဲ့ ၃ ထပ်ကျောင်းဆောင်ကြီးကိုဆောက်လုပ်ထားပါတယ်။ စတုရန်းပေ ၇၀,၀၀၀ ကျယ်တဲ့ ရှင်းသန့်နေတဲ့စကျင်ကျောက်ပေါ်မှာ မိုးထိုးနေတဲ့ကျောင်းတိုင်ကြီးတွေ၊ ပန်းရောင်သဲကျောက်တွေကို နှမ်းဖက်ကျောက်အနက်တွေနဲ့ ချိတ်တွဲလို့ ခမ်းခမ်းနားနား ဆောက်လုပ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။

ပန်းပုရုပ်အောက်ခံ စကျင်ကျောက်ပေါ်မှာတော့ ၄ ပေကျော်မြင့်တဲ့ရာမရုပ်ထုကို စိုက်ထူမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းတော် အပြီးအစီးဆောက်ပြီးတဲ့အခါမှာ မစ္စတာ မိုဒီကတော့ ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက်မှာ ကျောင်းတော်မြေညီ ထပ်ကိုပဲ ဖွင့်မှာဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်ကုန်မှာ တစ်နေ့ကို လူတစ်သိန်းခွဲလာကြမယ်လို့ မှန်းထားပြီး ဒီပမာဏဟာ လက်ရှိလာရောက်သူအရေအတွက်ထက် ၇ ဆများမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါတွေအားလုံးပေါ်ပေါက်လာအောင် မစ္စတာ မိုဒီအစိုးရဟာ ဂင်္ဂါမြစ်လက်တက်ငယ် ဆာယု‌ကမ်းနံဘေးက ဆိတ်ငြိမ်လှတဲ့ ဘုရားဖူးမြို့ငယ်ကို အယိုးဒယအဖြစ် ပုံစံပြောင်းဖို့ အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းခဲ့တာဖြစ်ပြီးအာဏာပိုင်တွေရဲ့အပြောအရဆိုရင် ‘‘ဘုရားဖူးတွေနဲ့ ခရီးသွားတွေလာနိုင်တဲ့ကမ္ဘာ့ ဂန္ထဝင်မြို့တစ်မြို့အဖြစ်’’ ပြောင်းလဲဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။

အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၈၅ ဘီလျံရှိမယ့် အခုမြို့ပုံစံပြောင်းစီမံကိန်းမှာ လမ်းတွေချဲ့ထွင်တာ၊ လေဆိပ်အသစ်ဆောက်လုပ်တာ၊ ရထားဘူတာရုံအသစ်ကြီးဆောက်တာနဲ့ အထပ်မြင့်ကားရပ်နေရာဆောက်လုပ်တာတွေပါဝင်ပါတယ်။

ကျောင်းတော်ဆီကို ဦးတည်မယ့် ၈ မိုင်ရှည်မယ့် ရာမလမ်းမအသစ်ကြီးအပါအဝင် ပင်မလမ်းမကြီး ၄ လမ်းကို ချဲ့ထွင်ဖို့ ‘‘ဘာသာရေးအငွေ့အသက်ရမယ့် နေရာတွေ’’ အပါအဝင် အိမ်တွေ၊ စျေးဆိုင်တွေ စုစုပေါင်း ၃,၀၀၀ ကျော်ကို လုံးဝ ဖြိုဖျက်တာ ဒါမှမဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြိုဖျက်တာတွေ ပြုလုပ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အခုတော့ အဝါရောင်ဖျော့ဖျော့သုတ်ဆေးကြောင့် အဆောက်အအုံတွေဟာ တစ်ခုနဲ့ တစ်ခုအကွာကြီးမဟုတ်ဘဲ တစ်ပုံစံတည်းဖြစ်သွားပါတယ်။ ရက်ဒစ်ဆန်နဲ့ တာ့ဂျ်တို့လို ဟော်တယ်လုပ်ငန်းစုတွေကလည်း အဲဒီမှာ အဆောက်အအုံသစ်တွေ ဆောက်လုပ်နေပြီး ဟိုတယ်နဲ့ နေအိမ်လိုတည်းခိုနေရာ ၅၀ ကျော်ကို ဆောက်လုပ်ဖို့ ပြင်ထားပါတယ်။

ညစ်ညစ်ထေးထေး ဧည့်ဂေဟာတွေဟာလည်း အသွင်သစ်ဖြစ်အောင် ပြင်ဆင်ခွင့်ရကြပါတယ်။ မြေစျေးတန်ဖိုးကတော့ ၃ ဆအထိမြင့်တက်သွားပါတယ်။

‘‘အဲဒီနေရာကို မှတ်တောင် မမှတ်မိတော့ဘူး။ အခုဆိုအတော်လေး ပြောင်းလဲသွားပြီ။ ဒါတွေဖြစ်လာတော့ လန့်တာရော၊ ထိတ်တာရော ခံစားချက်အစုံပါပဲ’’ လို့ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကတည်းက မြို့ကို သွားရောက်လည်ပတ်နေတဲ့ အယိုးဒယ - ယုံကြည်ခြင်းမြို့တော်၊ ကွဲလွဲခြင်းမြို့တော်(Ayodhya: City of Faith, City of Discord) စာအုပ်ရေးသားသူ ဗာလေဆင်းက ပြောပါတယ်။

ကျောင်းဆောင်အသစ်ပတ်ဝန်းကျင်မှာတော့ တခြားဆွဲဆောင်စရာနေရာတွေလည်း ထည့်သွင်းဖို့ ရှိပြီး အဲဒီထဲမှာ ရာမဘဝအကြောင်းဖော်ပြတဲ့နံရံပန်းချီ ၁၅၆ ကွက်ပါ ယဥ်ကျေးမှုလျှောက်လမ်း၊ ‘‘ဗေဒင် ယဥ်ကျေးမှုထွန်းကားမှုကို အတွင်းကျကျ’’ ဖော်ပြပေးမယ့် ဆာရုမြစ်ကမ်းကျွန်းပေါ်က အဆောက် အအုံတစ်ခု၊ လက်ထပ်ပွဲကျင်းပနိုင်တဲ့ မြို့တစ်ခု ဖန်တီးတာ၊ လူတွေရဲ့ ရောဂါတွေကို သဘာဝနည်းနဲ့ ပြန်လည်ကောင်းမွန်အောင် ကုသပေးမှုစင်တာတွေလည်း ပါဝင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

‘‘ကမ္ဘာမှာ အလှပဆုံးမြို့တစ်ခုကို ကျွန်တော်တို့ ဖန်တီးချင်တာပါ’’ လို့ အယိုးဒယရဲ့ အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သူ ဂါရက် ဒါယယ်က ပြောပါတယ်။

ဘုရားကျောင်းတော်တွေက မြို့ကိုစောင့်ကြပ်သူတွေလိုရှိနေပြီး လမ်းပေါ်မှာ ဘုန်းကြီးတွေ၊ မသေမသပ်အဆောက်အအုံတွေပြည့်နေတဲ့အယိုးဒယမြို့မှာ ယုံကြည်သက်ဝင်မှုချည်ကြိုးငယ်တွေကို လူမှုဘဝအလွှာစုံမှာ မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။

သောင်းနဲ့ချီတဲ့ဘုရားဖူးတွေဟာ မြို့ကို အနည်းဆုံး တစ်နှစ်ကို ၂ ကြိမ် လာရောက်လည်ပတ်ကြပါတယ်။ မျောက်တွေကတော့ နေရာအနှံ့မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ်ပြေးလွှားခုန်ပေါက်နေကြဆဲပါ။

စျေးတွေမှာဆိုရင်လည်း ပန်းတွေ၊ စန္ဒကူးတွေ၊ ဘာသာရေးစာအုပ်တွေ၊ နတ်ရုပ်ထုပုံတော်တွေလို ဘာသာရေးဆိုင်ရာ တိုလီမိုလီပစ္စည်းရောင်းသူတွေနဲ့ ပြည့်လို့နေပါတယ်။ မစ္စတာ ဆင်းကတော့ ဒါကို ‘‘ဘုရားဖူးသူတွေကိုပဲ မီခိုနေရတဲ့ အကျိုးဆက်နွှယ် စီးပွားရေးစနစ်’’ လို့ ပြောပါတယ်။

မြို့ကို ပထမဆုံးရောက်ဖူးတဲ့ အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှီလုံးအရပ်က သဘာဝသိပ္ပံကျောင်းသူ ဒီရှာ ချက်ကရာဘော်တီကတော့ ‘‘ဒီနေရာက တစ်စစီပျက်စီးနေပြီ။ ဒါ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောပြတာပါ။ ဒါပေမဲ့ လူတွေက သက်ဝင်ယုံကြည်မှုရှိနေကြတော့ ဒါတွေက အရေးမကြီးတော့ပါဘူး။ အများစုက နတ်ဘုရားတစ်ပါးကို စုပေါင်းယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု ထည့်ထားကြတာပေါ့’’

ဘုရားကျောင်းကြီးငယ် ထောင်ချီရှိသလို ဗလီ ၄၅ လုံးထက်မနည်းရှိပြီး ပွဲတော်တွေ ပျော်ပွဲ ရွှင်ပွဲတွေနဲ့ ပုံစံပြောင်းလဲမှုရှိနေတဲ့မြို့ထဲမှာ အသစ်နဲ့အဟောင်းဟာ ရောယှက်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။

အယိုးဒယမှာ ဆေးမင်ကြောင်ဆိုင်တွေနဲ့ Dark Cloud လို့ခေါ်တဲ့ စားသောက်ဆိုင်တွေလို ဆိုင်တွေရှိသလို၊ Stylish Chand Men's Parlour နာမည်ပေးထားတဲ့ ဆံပင်ညှပ်ဆိုင်လည်း ရှိပါတယ်။

အဲဒီနေရာမှာ အင်တာနက်မှာ လူပြောများတဲ့နေရာဖြစ်အောင် ယူကျူ့ရုပ်သံဖန်တီးသူတွေနဲ့ အင်စတာဂရမ်ရုပ်သံတို ဖန်တီးသူတွေနဲ့လည်း ပြည့်နှက်နေပါတယ်။

ကျောင်းတော်သစ်ဖွင့်လှစ်ပြီးတဲ့အခါ သက်ဝင်ယုံကြည်မှု၊ ရိုးရာနဲ့ စူးစမ်းမှုတွေကြောင့် သန်းနဲ့ချီတဲ့ သက်ဝင်သူတွေနဲ့ ခရီးသွားတွေ အယိုးဒယကို လာရောက်ကြမယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။

ငြိမ်းအေးတဲ့သရုပ်သကန်ရှိနေပေမဲ့ စိတ်မကျေနပ်ချက်တွေကလည်း ရောပြွမ်းနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။

ဘုရားဖူးတွေအတွက် လမ်းချဲ့တဲ့ရှေ့ဆောင်အစီအစဥ်ဟာ မြို့ကို အပိုင်းပိုင်းဖြတ်သလိုဖြစ်စေပြီး အိမ်တန်းတွေ၊ စျေးတန်းတွေဟာ မြေတူးစက်နဲ့ ကော်ထုတ်ခံရပါတယ်။

ဒေသန္တရ စျေးဆိုင်ပိုင်ရှင်တွေ အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်တဲ့ အနန် ခူမား ဂူတာကတော့ ဆိုင်ပေါင်း ၁,၆၀၀ နီးပါးဟာ ‘‘ရွှေ့ပြောင်းခံရပြီး အခုဆိုဘယ်မှာ ပြန်ဆောက်ရမလဲ မသိဖြစ်နေတယ်’’ လို့ ပြောပါတယ်။ သူက ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးအတွက် ရူပီးငွေ တစ်သိန်းနီးပါး ရပါတယ်။ ‘‘ဒီပြန်လည် တည်ဆောက်ရေးကိစ္စက ကျွန်တော်တို့ကို အခြေပျက်သွားစေတယ်’’

ချဲ့ထွင်လိုက်တဲ့ဘုရားဖူးလမ်းပေါ်မှာတော့ မြို့က ဘုရားကျောင်းတွေမှာ ဝေယျာဝစ္စပြုသူတွေရဲ့ အိမ်အလုံး ၃၀ ကျော်လည်းပါဝင်ပြီး အဲဒီအိမ်တွေ ဖြိုဖျက်ခံရပါတယ်။ ရေဆိုးပိုက်တွေကနေ ယိုစိမ့်နေတဲ့ ရေဆိုးရေညစ်တွေက လမ်းပေါ်အထိ စီးကျနေပါတယ်။ အိမ်တံခါးရှေ့ မြေကို မြင်ရဆိုးစေတဲ့ ရွှံ့ ထူထူမြောင်းတွေပေါ်မှာတော့ ခနော်ခနဲ့ထိုးထားတဲ့ ဝါးတံတားတွေရှိနေပါတယ်။ လုံးဝအဖြိုခံလိုက်ရတဲ့ အိမ်တွေရဲ့ ပိုင်ရှင်တွေကိုတော့ ခပ်လှမ်းလှမ်းမှာမြေကွက်အသစ်တွေ ချပေးထားပါတယ်။

ဗီရှယ် ပန်ဒီကတော့ လမ်းချဲ့ဖို့လုပ်တော့ အခန်း ၆ ခန်းပါ သူ့ဘိုးဘွားပိုင်အိမ်တစ်ဝက် ဖြိုဖျက်ခံလိုက်ရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အဖြိုခံလိုက်တဲ့အပိုင်းအတွက် ရူပီးငွေ ၇ သိန်းနီးပါး နစ်နာကြေးရပေမဲ့ မျိုးဆက် ၈ ဆက်နေထိုင်ခဲ့တဲ့အခြေချနေရာ ပျက်စီးခဲ့တဲ့ခံစားချက်ကတော့ ကုစားလို့မရတဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာလို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။

‘‘ဒေသခံတွေကြားမှာ ဒေါသထွက်နေကြတယ်’’ လို့ မစ္စတာ ပန်ဒီက ကျွန်တော့်ကို ပြောပါတယ်။

‘‘ဒါပေမဲ့ ရာမအရှင်ဟာ နောက်ဆုံးမှာတော့ ကျောင်းတော်ရသွားလို့ ကျွန်တော်တို့ ပျော်ရပါတယ်။ ယာယီတဲထဲမှာ သူအကြာကြီး နေခဲ့ရတယ်။ အခုတော့ ကျွန်တော်တို့ (ခံစားရမယ့်)အလှည့်ပေါ့’’

‘‘ပျက်စီးခြင်းရှိရင် တိုးတက်ခြင်းရှိမှာ ဓမ္မတာပါပဲ။ ဘာဆက်ဖြစ်မလဲ ဆက်စောင့်ကြည့်ရမှာပေါ့’’

နေအိမ်တစ်ဝက်နီးပါး ပါသွားတဲ့ ခန်တီဒေဝီကတော့ သူ့အမြင်ကို ပိုပြီး ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောပါတယ်။ ‘‘ကျွန်မတို့ လုံးဝ မပျော်ဘူး’’ လို့ သူက ပြောပါတယ်။ ‘‘အရာရှိတွေ ကိုယ်တိုင်လာပြီး ကျွန်တော်တို့တော့ ခင်ဗျားတို့ကို နာကျင်မှုတွေ ပေးမိပြီလို့တောင် လာပြောတယ်။ ကျောင်းတော် ဆောက်နိုင်ခဲ့တာကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့အတွက် ဘယ်လောက်အ‌ထောက်အကူဖြစ်စေမလဲ။ ကျွန်မတို့ ဘာပဲ ဆောက်ဆောက်၊ မြို့ထဲကို ဘုရားဖူးတွေရောက်လာအောင်လုပ်ဖို့ ဆောက်ထားသမျှ အဖြိုခံရမှာပါပဲ’’

အရာရှိတွေကတော့ နေအိမ်တွေနဲ့စျေးဆိုင်တွေ ဖြိုဖျက်ခံရတဲ့ဒေသခံတွေကို အစိုးရအစီအစဥ်နဲ့ ငွေကြေးနဲ့ အိမ်အသစ်တွေ နစ်နာကြေးအဖြစ် ပြန်ပေးမယ်လို့ ပြောပါတယ်။

‘‘နစ်နာကြေးအားလုံးကို ပေးပြီးဖြစ်ပါတယ်။ မိသားစုတွေအတွင်းမှာ ပိုင်ဆိုင်မှု တရားတဘောင် ကိစ္စတွေရှိနေတာကြောင့် တချို့ကိစ္စတွေမှာ နှောင့်နှေးစေပါတယ်။ အခုတော့ လုပ်စရာရှိတာတွေ ပြီးသလောက်ဖြစ်နေပါပြီ’’ လို့ အယိုးဒယရဲ့ အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သူ ဂါရက် ဒါယယ်က ပြောပါတယ်။

ဟိန္ဒူနဲ့ မွတ်ဆလင်တွေ အိမ်နီးချင်းတွေအဖြစ် ကာလရှည်ကြာနေလာကြတဲ့ အယုဒ္ဓယရဲ့ ကံကြမ္မာကို အပြင်ကလာတဲ့သူတွေက ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ပုံဖော်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသခံမွတ်ဆလင်တွေ တိုက်ခိုက်ခံရပြီး မွတ်ဆလင် ၁၈ ဦးသေဆုံးသလို သူတို့ရဲ့အိမ်တွေလည်း မီးရှို့ခံခဲ့ရတယ်လို့ စွပ်စွဲခံရတဲ့ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှာ ဗလီဖြိုချခံရတဲ့ဖြစ်စဥ် ရှိခဲ့ပေမဲ့ ဒီမြို့ဟာ ဒီဒဏ်တွေကို ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အယိုးဒယဟာ ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုဖြစ်ရပ်မှာ ပေါက်ကွဲလုနီးဆဲဆဲပူဖောင်းတစ်လုံးလိုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

‘‘ကျွန်တော်တို့ ပြီးတာတွေ ပြီးစေတော့လို့ပဲမှတ်လိုက်ကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့အတွက် နာကျင်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကို အတိတ်မှာပဲ ချန်ထားခဲ့တယ်’’ လို့ လူမှုလုပ်သားတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ခါလစ် အာမက် ခန်က ပြောပါတယ်။

မစ္စတာ ခန်ကတော့ ဟိန္ဒူနဲ့ မွတ်ဆလင်တွေဟာ ရှေးပဝေသဏီကတည်းက အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုနဲ့တစ်ခုကြား ထွေးရောယှက်တင်မှုအခြေခံပြီး အယိုးဒယမှာ နွေးထွေးတဲ့ဆက်ဆံရေးကို မျှဝေခံစားကြတာလို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

‘‘ဟိန္ဒူတွေရဲ့ ရာမအရှင်ကို ယုံကြည်သက်ဝင်မှုဟာ မွတ်ဆလင်တွေရဲ့ထောက်ခံမှုနဲ့လည်း ဆက်နွှယ်နေပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ကုန်သွယ်ရေးမှာ အရေးပါတဲ့ကဏ္ဍမှာပါဝင်နေတဲ့ ဘုရားကျောင်းတော်ကို အခြေပြုတဲ့ စီးပွားရေးမှာပေါ့။ အသိုင်းအဝိုင်းနှစ်ခုဟာ ခွဲခြားလို့မရပါဘူး’’

ဒီခံယူချက် သဘောထားကို ဒေသန္တရကောလိပ်ပါမောက္ခ ရာဟုဗန် မာနီ ဆီမှာလည်း မြင်တွေ့ရပါတယ်။ ‘‘ဂိုဏ်းဂဏကွဲပြားမှု ခိုက်ရန်ဒေါသဆိုတာ ပြင်ပက လာတာဖြစ်ပါ။ ဒီထဲမှာပါတဲ့ ဒေသခံဆိုတာက နည်းနည်းပါပဲ။’’

ဒေသခံအချို့ကလည်း အလားတူ ခံယူချက်မျိုးရှိနေပါတယ်။ အယိုးဒယမှာ ကျောင်းတော်အသစ်ဆောက်လုပ်ပြီး ပြင်ပကမ္ဘာကို ပိုပြီး ဖိတ်ခေါ်နေချိန်မှာပဲ ဒေသခံအချို့ကတော့ အပြင်ကလာသူတွေက သူတို့ရဲ့ ကြမ္မာတွေကို ဆုံးဖြတ်ချက်နေကြတာလို့ ခံစားမိနေကြပါတယ်။

‘‘အချိန်ကပဲ စကားပြောလာပါလိမ့်မယ်’’ လို့ မစ္စတာ ပန်ဒီက ပြောပါတယ်။