Rhestrau aros iechyd yr ail waethaf ar gofnod yn ôl ffigyrau

Mae amseroedd aros ar gyfer triniaeth ysbyty yng Nghymru yr ail uchaf ar record, yn ôl y ffigyrau diweddaraf.

Roedd 754,271 o lwybrau gofal cleifion - sy'n golygu enw ar restr aros ond nid o reidrwydd person unigol i bob un - ar restr ym mis Mehefin.

Dyma'r pedwerydd mis yn olynol i'r ffigwr godi, mwy na 5,800 yn uwch na'r mis blaenorol a dim ond 400 yn llai na welwyd ym mis Medi'r llynedd.

Mae amseroedd ymateb ambiwlansys ac amseroedd aros mewn adrannau brys hefyd wedi gwaethygu ychydig, a dim ond hanner y bobl sydd ag amheuaeth o fod â chanser a dderbyniodd driniaeth o fewn y targed.

Ond dywedodd y gweinidog iechyd ei fod yn "galonogol" i weld cynnydd ar leihau rhai o'r amseroedd aros hiraf.

Roedd 132,616 o bobl wedi aros dros flwyddyn am driniaeth yn yr ysbyty - 17.6% o'r rhestr gyfan. Dyma'r 10fed mis yn olynol i nifer yr amseroedd aros hir ddisgyn.

Roedd hefyd 28,331 yn aros mwy na dwy flynedd, ond dyma'r nifer isaf ers mis Medi 2021.

O'i gymharu â Lloegr mae 19.5% o'r rhestr yng Nghymru yn aros dros flwyddyn, tra bod 5.1% yn aros am yr un hyd yn Lloegr.

Mae amseroedd ymateb ambiwlansys ychydig yn waeth na mis diwethaf, gyda 52.6% o alwadau 'coch' yn cael eu cyrraedd o fewn yr amser targed o wyth munud.

Mewn adrannau brys roedd 70.7% o bobl yn cael eu gweld o fewn pedair awr - cyfran is na fis diwethaf.

Roedd hefyd 9,189 o bobl wedi aros dros 12 awr - y targed yw sicrhau bod neb yn aros mor hir â hynny.

Ar gyfartaledd roedd pobl yn aros dwy awr a 39 munud ym mis Gorffennaf, ychydig dros ddwy funud yn fwy na mis Mehefin.

I unigolion dros 85 oed, roedd yr amser aros mewn adrannau brys bron pum awr a hanner ar gyfartaledd.

Mewn ysbytai mae 1,500 o gleifion yn aros am becynnau gofal a llefydd mewn cartrefi preswyl.

I gleifion canser, dim ond ychydig dros hanner (53.4%) o'r bobl a thybier bod ganddynt ganser ddechreuodd triniaeth o fewn y targed o 62 diwrnod.

Dyma'r nifer ail isaf ers i'r targed cael ei gyflwyno dwy flynedd yn ôl.

Yn siarad cyn y cyhoeddiad, dywedodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan bod nifer y cleifion sy'n wynebu'r amseroedd aros hiraf yn gostwng ond bod "llawer o bobl" yn ymuno â'r rhestrau aros.

Wrth siarad â'r BBC, dywedodd Ms Morgan fod gweinidogion Cymru "yn gwybod ein bod ni wedi cael ein herio - rydyn ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu" i wella'r gwasanaeth.

"Rydyn ni wedi gweld y rhai sy'n aros hiraf yn dod i lawr fis ar ôl mis, felly mae pethau'n gwella, ond mae llawer o bobl yn dal i ddod ar y rhestrau aros hynny, wythnos ar ôl wythnos.

"Mae gennym ni boblogaeth sy'n heneiddio. Mae tua 60% o'n poblogaeth dros bwysau neu'n ordew."

Mae ffactorau o'r fath "yn arwain at heriau iechyd i'r GIG", meddai.

Wrth ymateb i ystadegau diweddaraf y GIG, dywedodd cyfarwyddwr Conffederasiwn GIG Cymru, Darren Hughes, bod y ffigyrau'n "siom".

"Gyda'r galw ar y system iechyd a gofal yn cynyddu ac arweinwyr y GIG yn gorfod gwneud penderfyniadau anodd am flaenoriaethau gwariant, nawr yw'r amser am drafodaeth agored ac onest gyda'r cyhoedd am wasanaeth iechyd a gofal y dyfodol.

"Mae'n rhaid i'r boblogaeth a phob sector ar draws Cymru ystyried beth allan nhw ei wneud i gefnogi iechyd a lles pobl nawr ac yn y dyfodol."

Dywedodd yr Athro Jon Barry, cyfarwyddwr Cymru Coleg Brenhinol y Llawfeddygon, bod y ffigyrau'n "siom mawr i weithwyr iechyd gan eu bod yn gweithio'n galed iawn i weld a thrin cleifion yn gyflym".

"Does dim modd gwadu fod prinder cronig yn y gweithlu yn chwarae rhan fawr yn yr adferiad araf o restrau aros.

"Dyna pam, gyda'r haf yn dod i ben a gaeaf ar ei ffordd, rydym yn annog Llywodraeth Cymru a'n byrddau iechyd i ganolbwyntio ar lenwi gwagleoedd, cadw staff a gwella'r amgylchedd gwaith yn ein GIG."

Mewn ymateb i'r ystadegau triniaeth canser dywedodd Glenn Page o Macmillan bod y system yn "gadael pobl i lawr".

"Fis ar ôl mis, bydd pobl sydd wedi'u gadael mewn limbo wrth aros am brofion canser hanfodol a thriniaeth yn gofyn 'am beth ydyn ni'n aros">