अमेरिकेत जाण्यासाठी गाढवावर बसलो, उपाशी जंगलात फिरलो अन् आता परत पाठवलं, स्थलांतरितांची कहाणी

जसपाल सांगतात की, "गाढवावरून प्रवास करण्याचा अनुभव खूपच धोकादायक होता. मी फक्त मुलांचेच नव्हे तर मुलींचेही मृतदेह तिथे पडलेले पाहिले. मला सांगाडेही दिसले. प्रवासादरम्यान आम्हाला खाण्यासाठी फक्त थोडासा ब्रेड आणि एक-दोन बिस्किटं मिळाली."

सीमा ओलांडल्यानंतर अमेरिकन सैन्याने आम्हाला अटक केली, असं जसपाल यांनी सांगितलं.

जसपाल म्हणाले, "आमचा अनेक प्रकारे छळ करण्यात आला. विमानात चढल्यानंतर माझे हात-पाय बांधले गेले. विमान अनेक ठिकाणी थांबले, पण अमृतसरला पोहोचल्यानंतरच माझे हात-पाय मोकळे करण्यात आले."

'जमीन विकली, होत्याचं नव्हतं झालं'

हरियाणातील कुरुक्षेत्र येथे राहणारे रॉबिन हांडाही अमेरिकेचं आपलं स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी 7 महिन्यांपूर्वी रवाना झाले होते.

त्यांनाही अमेरिकेनं भारतात परत पाठवलं. हांडा कॉम्प्युटर इंजिनीअर आहेत. उज्वल भविष्याच्या शोधात ते अमेरिकेला गेले.

हरियाणातील बीबीसीचे प्रतिनिधी कमल सैनी यांनी रॉबिन हांडाशी संवाद साधला.

रॉबिन हांडा यांनी सांगितलं की, "मी 7 महिन्यांपूर्वी अमेरिकेला जाण्यासाठी घरुन निघालो होतो. मला एक महिना विविध ठिकाणी रोखलं गेलं. या प्रवासात मला अनेक संकटांचा सामना करावा लागला. कधी मला खायला अन्न मिळालं तर कधी नाही. कधी समुद्रात, कधी बोटीतून, कधी लोकांनी माझे पैसे हिसकावून घेतले. अनेक प्रकारच्या समस्यांना मला सामना करावा लागला."

रॉबिन हांडा म्हणाले, "मी 22 जानेवारी रोजी सीमा ओलांडली. मग आम्ही कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण केली आणि स्वतःला अमेरिकन लष्कराच्या स्वाधीन केलं. त्यांनी आम्हाला एका शिबिरात नेलं. तिथं आमच्याशी एखाद्या गुन्हेगारासारखं वर्तन करण्यात आलं."

"शिबिरातून आम्हाला कुठं नेलं जाणार आहे, हेही सांगण्यात आलं नाही. आमचे हात-पाय साखळदंडांनी बांधले होते. लष्करी विमान पाहिलं, तेव्हा आम्हाला धक्काच बसला," असं ते म्हणाले.

"अशा पद्धतीने विदेशात जाण्याचा सल्ला मी कोणालाही, देणार नाही. हा खूप खडतर मार्ग आहे," असं हांडा म्हणतात.

मुलाला अमेरिकेत पाठवण्यासाठी 45 लाख रुपये खर्च केल्याचं त्यांच्या वडिलांनी सांगितलं.

ते म्हणाले, "एजन्सीनं आम्हाला फसवलं. एका महिन्यात तो अमेरिकेत जाईल असं सांगण्यात आलं. पण 6-7 महिने त्याला भटकण्यास भाग पाडलं. त्याचा छळ केला गेला. त्याला इलेक्ट्रिक शॉकही दिला."

"मुलाला मारहाण करतानाचे व्हीडिओही आमच्याकडे आहेत. त्याला चांगली नोकरी मिळेल म्हणून जमीनही विकली. पण असं काहीच झालं नाही, असं हताश होऊन ते सांगत होते."

यावेळी रॉबिनच्या आजी खूप भावूक झाल्या होत्या. त्या म्हणाल्या, "जमीन विकल्यानंतर माझा मुलगा बेरोजगार झाला. भूकेनं माझा मुलगा तडफडत होता."

"त्यानं धान विकून बाहेर पाठवलं. धान विकल्यामुळे त्याचे आजोबाही आजारी पडले. त्यांनी हे खूपच मनावर घेतलं आणि आता तर त्यांना याबाबत काहीच माहिती नाही."

'अमेरिकेला जाण्यासाठी 50 लाख रुपये खर्च'

पंजाबमधील फतेहगड साहिब जिल्ह्यातील कहानपुरा गावातील जसविंदर सिंग ऑक्टोबर 2024 मध्ये अमेरिकेला गेले होते.

जसविंदर सिंगचे काका करनेल सिंग यांनी बीबीसीला सांगितलं की, "जसविंदरला पोलीस मध्यरात्री घरी सोडून गेले होते."

आम्हाला बेड्या घालून विमानाने अमेरिकेतून आणल्याचं त्यानं आपल्या कुटुंबीयांना सांगितलं.

जसविंदर सिंगला ज्यावेळी अटक करण्यात आली त्याच्या 22 दिवसांपूर्वीच तो अमेरिकेत गेले होते.

करनेल सिंग सांगतात, "घरी आल्यापासून जसविंदरची प्रकृती बिघडली आहे. कदाचित तो तणावात आहे."

जसविंदर सिंगची सकाळी अचानक तब्येत बिघडल्याने त्याला लुधियाना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आहे.

ते म्हणाले, "जसविंदरनं कुटुंबीयांना सांगितलं की, शिबिरात त्यांना खायला काहीही दिलं गेलं नाही. फक्त अर्ध सफरचंद किंवा ज्यूस दिला जात होता आणि तेही अधूनमधून."

जसविंदरला मोठा भाऊ आहे. दोघे भाऊ शेती करायचे.

गेल्या वर्षी त्यांनी एका एजंटच्या माध्यमातून अमेरिकेला जाण्याचा निर्णय घेतला होता. अमेरिकेला जाण्यासाठी आम्ही सुमारे 50 लाख रुपये खर्च केल्याचं त्यांनी सांगितलं.

ते म्हणाले की, "या पैशांसाठी आम्ही आमचे सोन्याचे दागिने गहाण ठेवले होते आणि नातेवाईकांकडूनही खूप पैसे उधार घेतले होते."

(बीबीसीसाठी कलेक्टिव्ह न्यूजरूमचे प्रकाशन.)