/** * https://gist.github.com/samthor/64b114e4a4f539915a95b91ffd340acc */ (function() { var check = document.createElement('script'); if (!('noModule' in check) && 'onbeforeload' in check) { var = false; document.addEventListener('beforeload', function(e) { if (e.target === check) { = true; } else if (!e.target.hasAttribute('nomodule') || !) { return; } e.preventDefault(); }, true); check.type = 'module'; check.src = '.'; document.head.appendChild(check); check.remove(); } }());

Gwrthod 'cyfle olaf' i sicrhau pwerau Ystâd y Goron i Gymru

Llinos Medi AS

Wrth apelio am gefnogaeth gan ASau o Gymru o bob plaid, fe ddywedodd AS Ynys Môn Llinos Medi bod cymunedau Cymru'n colli miliynau o bunnau y flwyddyn o arian Ystâd y Goron

Mae llywodraeth Lafur y DU wedi gwrthod galwad Plaid Cymru i drosglwyddo rheolaeth ar Ystâd y Goron yng Nghymru i weinidogion ym Mae Caerdydd.

Fe gyflwynodd AS Ynys Môn, Llinos Medi, newid i fil a fyddai'n rhoi cyfrifoldeb ar y Trysorlys i drosglwyddo rheolaeth o Ystâd y Goron yng Nghymru i Lywodraeth Cymru, gan ddisgrifio'r cynnig yn un o'r cyfleoedd olaf i'w datganoli i Gymru.

Ond fe ddywedodd Gweinidog y Trysorlys James Murray, wrth ASau yn San Steffan na fyddai cam o'r fath yn gwneud "unrhyw synnwyr yn fasnachol".

Mae Plaid Cymru a llywodraeth Lafur Cymru yn credu y dylid datganoli'r grymoedd yma fel bod arian sy'n cael ei godi o ffermydd gwynt a phrosiectau eraill yn gallu cael ei wario yng Nghymru.

Beth ydy Ystâd y Goron?

Y Brenin sy'n berchen ar Ystâd y Goron, ac mae'n helpu ariannu'r Teulu Brenhinol.

Mae gan yr ystâd dir gwerth dros £603m yng Nghymru, gan gynnwys 65% o wely'r môr o amgylch yr arfordir.

Fel y mae pethau'n sefyll, mae'r arian yn mynd i'r Trysorlys ac yn cael ei wario maes o law ar draws y DU.

Ond mae'r arian y mae Ystâd y Goron yn ei hawlio yn Yr Alban dan reolaeth y llywodraeth ddatganoledig yno, a pholisi Llywodraeth Cymru yw y dylai'r ystâd gael ei datganoli i Gymru hefyd.

Wrth siarad ar Dros Frecwast fore Llun, awgrymodd Llinos Medi bod 58% o ymatebwyr pôl piniwn "yn gefnogol" i newid o'r fath, ac mai'r "oll 'da ni'n gofyn ydy'r union yr un peth â sy'n digwydd yn Yr Alban ers 2017".

Dywedodd bod cymunedau yn Yr Alban wedi elwa o "dros £100m" o arian Ystâd y Goron y llynedd.

Er na awgrymodd ffigwr pendant yn achos Cymru, dywedodd bod "unrhyw adnodd ychwanegol i Gymru yn well na'r hyn sydd gennym ni rŵan", gan ddisgrifio'r drafodaeth yn San Steffan ddydd Llun fel "o bosib y cyfle olaf i Gymru i ddod â'n cyfoeth adref".

arfordir CymruPA Media

Mae gwerth dros £603m o dir ar draws Cymru ym meddiant y Goron, gan gynnwys 65% o'r arfordir

Wrth arwain yr alwad am newid wrth i Asau drafod Bil Ystâd y Goron yn Nhŷ'r Cyffredin ddydd Llun, dywedodd Ms Medi: "Dylai pobl Cymru fod yn berchen ar, ac yn elwa o, eu hadnoddau naturiol eu hunain.

"Drwy'r rhan helaeth o hanes Cymru, nid dyna fu'r achos, gydag adnoddau yn aml yn cael eu hecsbloetio er budd eraill."

Cyfeiriodd at "gopr Amlwch ar Ynys Môn, llechi Gwynedd, dur Port Talbot a Chasnewydd, a'r glo ar draws cymoedd y de ddwyrain", gan ddadlau bod unrhyw gyfoeth o'r diwydiannau hynny "wedi ei sugno" o gymunedau yng Nghymru "sydd ers hynny wedi eu difetha gan dlodi".

Ychwanegodd fod Cymru'n colli "miliynau o bunnoedd" bob blwyddyn" o'r herwyddd, gan ofyn: "Pam mae pobl Yr Alban yn cael y budd o'u hadnoddau dŵr, gwynt a môr eu hunain ond dydy pobl Cymru ddim">