Yws Gwynedd: Cerddoriaeth, pêl-droed a galar

Mewn rhifyn estynedig o Beti a'i Phobol ar BBC Radio Cymru ar Noswyl Nadolig mae Ywain Gwynedd yn siarad am ei yrfa gerddorol, ei ddyddiau'n chwarae pêl-droed, a'i fywyd personol.

Yn wreiddiol o Lan Ffestiniog, mae'r canwr bellach yn byw ym Methel gyda'i wraig Gwennan a tri o blant, ac yn mwynhau treulio amser yn garddio ac adeiladu siediau, ymysg pethau eraill.

"Dwi'n licio Llan [Ffestiniog], ond o'n i ddim yn teimlo'n gartrefol yn Blaenau. Tair milltir sydd rhwng y ddau le, ac i Ysgol Uwchradd Blaenau es i. Dwi ddim yn berson tref, hyd yn oed ar y lefel yna mae'n amherthnasol i fi.

"Dwi'n licio Caerdydd am fod o'n ddinas llai, er bod o'n tyfu'n gyflym. Dwi'n licio Bethel a teimlo'n fwy cartrefol yn fanno ger Caernarfon na dwi 'di gwneud yn nunlle arall."

Yn ystod ei blentyndod yn Ffestiniog roedd Ywain yn treulio llawer o'i amser ar y caeau pêl-droed.

"Nes i fethu bron 50% o ysgol un flwyddyn oherwydd ges i fy newis i chwarae i Crewe Alexandra pan o'n i'n 13.

"Oedd ymarfer Crewe ar nos Lun ac ymarfer Blaenau ar nos Fercher - do'n i ddim yn fod i chwarae i Blaenau gan Crewe ond doedd 'na'm gobaith bo' fi ddim yn mynd i weld fy mêts ar nos Fercher.

"O'n i nôl yn Crewe nos Iau, o'n i'n chwarae i Blaenau dydd Sadwrn, a chwarae i Crewe ar y dydd Sul. Felly'n mai i oedd o mod i wedi llosgi allan ar y pryd.

"Oedd genna ni ysgrythur dwbl ar y dydd Gwener, a ysgrythur ben bora dydd Llun, felly 'nes i ddim mynd i'r gwersi yna am flwyddyn gyfan dwi'm yn meddwl!

"O'n i'n meddwl mod i am fod yn chwaraewr proffesiynol, bod yn big fish in a small pond, a meddwl bo gennai'r ddawn i neud hyn os o'n i isio.

"O'n i'n meddwl i fi'n hun sut ma' nhw am ddweud fy enw i pan dwi'n chwarae yn y Premiership?! Ond pan es i i Crewe 'nes i sylweddoli bod 'na lot o big fishes eraill mewn dŵr gwahanol!"

Fe chwaraeodd Ywain dan hyfforddiant Osian Roberts ym Mhorthmadog, ond mae'n dweud falle nad oedd at ddant y rheolwr sydd newydd gael ei benodi gan glwb Como 1907 yn yr Eidal.

"Mae Osian yn licio'r chwaraewyr wybod ble maen nhw fod. I fod yn deg i Osian dydi o ddim yn meindio chwaraewyr rhydd cyn belled a bo'r dewisiadau'n gywir, a drwy fy ngyrfa i o'n i'n cael fy ngalw'n headless chicken, achos o'n i'n rhedeg i le bynnag o'n i isio - fel arfer tuag at y bêl.

"Dim bod Osian ddim yn licio chwaraewyr rhydd - fi oedd ddim yn licio chwarae'n gaeth!"

"Dwi ddim yn ffan o'r gêm erioed. Dwi'n licio'r elfen gymdeithasol, licio bod efo ffrindiau'n ei chwarae hi, a pan o'n i'n tyfu'n hŷn o'n i fwyfwy licio bobl oedd yn ymwneud â chlwb - fel arfer y gwirfoddolwyr sy'n cadw'r clwb mewn bodolaeth, a dwi 'di dod yn ffrindiau mawr efo nhw."

Roedd Ywain yn gweithio ar Uned 5 am gyfnod, cyn hyfforddi i fod yn saer. Ond yn ei arddegau fe dyfodd a datblygodd ei gariad at gerddoriaeth.

"O'n i ddim fewn i gerddoriaeth Cymraeg pan o'n i'n tyfu fyny i ddweud gwir, er mi fysa Dad yn dangos petha' i fi, ond odd'na rywbeth stiff am yr arlwy oedd gan Radio Cymru ar y pryd.

"Dwi'n trio peidio sgwennu caneuon lle fyswn i ddim yn dweud y geiriau ar lafar. Dwi'n gweld lot o bethau creadigol bron fel sefyll ar ben bwrdd a gofyn i bobl wrando arno chi'n siarad.

"Ond 'sa chi ddim yn mynd ar ben bwrdd a dweud rhywbeth hollol annaturiol jest achos bod o'n gywir.

"Dwi'n trio peidio defnyddio 'ch' a 'll' pan dwi'n sgwennu caneuon. Mae bobl fel Bryn Fôn sy'n cael get away efo fo achos bod o'n deud nhw'n ysgafnach.

"Dwi'n cofio clywed Topper ar y radio a meddwl 'aaa OK, mae hwn yn wahanol' - pop, roc, ac efo bach o fynd iddo, ar yr un pryd roedd y Gorky's [Zygotic Mynci] yn canu Patio Song yn y ddwy iaith."

Mae Ywain yn llawn balchder wrth edrych yn ôl ar un gig yn benodol pan wnaeth y diweddar Dyfrig Evans ymuno â'r band i ganu 'Hapus' yng Nghaernarfon, rhwng y Nadolig a flwyddyn newydd rhyw flwyddyn.

"Ges i alwad ffôn gan Dyfrig a 'nath o ofyn 'da chi'n neud cyfyr o Hapus yn Neuadd y Farchnad heno">