Ymlediad Covid-19 yn 'llai na'r disgwyl pan osodwyd targed'

Mae haint coronafeirws wedi ymledu ar raddfa lai na'r disgwyl pan osodwyd targed o 5,000 o brofion Covid-19 y dydd erbyn canol Ebrill, medd y Gweinidog Iechyd Vaughan Gething.

Bellach mae'r targed, oedd wedi ei osod ar ddiwedd mis Mawrth, wedi ei hepgor gan Lywodraeth Cymru.

Dywedodd Mr Gething fod gweinidogion o'r farn y byddai lefelau ymlediad yr haint yng Nghymru yn "llawer uwch".

Mae Plaid Cymru wedi ymateb yn chwyrn i sylwadau Mr Gething, gan ofyn sut oedd yn gallu dweud hyn os nad oedd profion yn cael eu cynnal ar raddfa eang.

Mae'r gwrthbleidiau wedi barnu Llywodraeth Cymru am fethu â chyrraedd y targed ac yna hepgor y targed yn llwyr.

Ar hyn o bryd mae Cymru'n gallu cynnal 1,300 o brofion y dydd, ond nid yw'r holl gapasiti yma wedi ei ddefnyddio.

Roedd cwynion fod y system yn or-fiwrocrataidd a chymhleth - ac mewn ymateb fe ddaeth addewid gan weinidogion y byddai'r drefn yn cael ei symleiddio, gyda chymorth cynllunwyr milwrol.

Yn ystod diweddariad dyddiol y llywodraeth ddydd Mawrth, dywedodd Mr Gething fod sicrhau cyflenwad o gyfarpar diogelwch PPE "yn fwy o flaenoriaeth" na'r sialensiau ynghylch profi am Covid-19.

Mae digon o stoc i bob eitem bara am "ychydig ddyddiau" meddai, ond ychwanegodd nad oedd modd iddo allu dweud y byddai'r rhain ar gael "am wythnosau ag wythnosau".

Dywedodd Mr Gething fod "pryderon gwirioneddol" am y mater o fewn y llywodraeth.

"Mae gennym ddigon o stoc o'r holl eitemau i bara am ychydig ddyddiau... ac mae hynny'n rhannol o achos y cymorth ar y cyd yr ydym wedi ei dderbyn o wledydd eraill y DU, yn rhannol am fod cyflenwadau o'r DU wedi dod i mewn ac rydym wedi derbyn ein cyfran ohonynt, ond nid ydym mewn sefyllfa i ddweud fod gennym wythnosau ag wythnosau o stoc o'r holl eitemau hyn," meddai.

"Dim ond am nad ydym yn y sefyllfa lle'r oedd Lloegr ynddi ar y penwythnos, nid yw hyn yn golygu nad oes unrhyw bryderon gwirioneddol yma ac maen nhw'n bryderon gwirioneddol o fewn y llywodraeth."

Wrth siarad ar raglen Claire Summers ar BBC Radio Wales fore Mawrth, dywedodd y Gweinidog Iechyd mai problemau caffael oedd yn gyfrifol am y rheswm pam fod Llywodraeth Cymru wedi methu eu targedau.

Dywedodd nad oedd modd i swyddogion fewnforio ystod eang o offer a chemegau oedd eu hangen "achos yn rhannol fod cystadleuaeth fyd-eang wedi bod sydd wedi cyfyngu ar gyflenwadau ymhellach", tra bod rhai gwledydd wedi cyfyngu ar allforio rhai nwyddau.

Ychwanegodd fod ymrwymiad parhaus i ehangu'r gwaith o brofi unigolion, "ond mae hyn am reswm gwahanol", meddai.

"Pan wnaethon ni gyhoeddi'r ffigwr o 5,000 a'n meddwl y bydden ni'n ei gyrraedd o fewn yr amserlen yna o bythefnos i dair wythnos, roedden ni'n credu y bydde na nifer llawer uwch o achosion o coronafeirws yn ymledu," meddai Mr Gething.

"Oherwydd y mesurau ymbellhau cymdeithasol... rydym wedi gostwng yn sylweddol yr achosion coronafeirws sy'n ymledu hyd yn oed yn fwy nag oedden ni wedi'i feddwl.

"Yr hyn sydd angen i ni ei wneud nesaf yw sicrhau ein bod yn defnyddio'r profion sydd gennym ni yn gywir, ag i ehangu ein cynllun profi achos mae'n rhaid i ni wneud hyn os ydym am ddod allan o'r cyfyngiadau presennol."

Ar hyn o bryd dim ond cleifion a gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol sy'n dangos symptomau sy'n derbyn prawf Covid-19 yng Nghymru.

Mewn ymateb i sylw Vaughan Gething fod yr ymlediad yn llai na'r disgwyl yng Nghymru, dywedodd Adam Price, arweinydd Plaid Cymru mewn neges ar Twitter: "Mae hyn yn codi'r cwestiwn sut y gallwn fod yn sicr am wir lefelau heintio pan rydym yn profi cyn lleied?

"Ac onid ydi cynyddu lefelau profi i 9,000 y dydd erbyn diwedd y mis hwn fel yr oedd wedi ei addo yn wreiddiol yn hanfodol i ail-gychwyn y gwaith o brofi yn y gymuned, sef yr hyn y gwnaeth Llywodraeth Cymru ei stopio ar Mawrth 13">